گروه فرهنگی «سراج24»- مرتضی اسماعیل دوست: مناسبت فرخنده ای است که در روز میلاد نور به سراغ نشانه های سینمای منجی برویم و از میان استدلال های مختلفی که از فلاسفه تا اهل عرفان و مرشدان گرانقدر دینی در بحث موعودگرایی صورت یافته است، نگاهی به حال و روز این مساله عمیق در هنر هفتم برویم که با تجهیز به انواع هنرهای دیداری و شنیداری می تواند به بخشی از احساسات ناب اهالی انتظار پاسخ دهد.
موعود نه تنها یک واژه بلکه درک معنا از پس ایمانی مقدس است که حال و روز آدمی را از انجماد زیست به کمال تحرک می رساند و در مسیر متعالی شدن جهت دستیابی به نگاهی منتظرانه نیاز است تا از زاویه ای مرکب از شور و شعور بدان نگریسته شود؛ زوایایی که از طریق سینما می تواند به شکلی قابل توجه شناسانده شود، چرا که سینما را هم راهی به معرفت است و هم رازی به جهان تخیل و از این رو غفلت سینماگران داخلی در این مسیر بیشتر احساس می شود.
از جنبه های متفاوتی می توان به قصورات رخ داده در خصوص سینمای موعود پرداخته شود که از بی دانشی تا عدم وجود امکانات لازم در سینمای ما و انواع برداشت های ناپخته ای است که در مباحث نظری نسبت به موعود وجود دارد و اطلاعات جامع در این خصوص را دچار اشکال کرده است.
موضوع موعود ریشه در رهایی دارد و انتظار بارزترین نمونه از رسیدن به نگاهی مبتنی بر موعودگرایی است و از این رو می توان در قالب زوایای مختلفی که از این مفهوم والا برمی آید، قالبی سینمایی بر آن پوشاند و این وظیفه هنر متعهد دینی است که در مسیر سینمایی دغدغه مند، مفهوم گرانقدر فرج را استوار سازد. در این باره اما تلاش های ناچیزی صورت یافته و تنها فیلم «قدمگاه» و «این جا چراغی روشن است» تا حدی توانسته اند به گوشه ای از منظر معنا دستی بیفکنند و در آثار خارجی هم تنها فیلم «313» بوده که علیرغم تلاش های بانوی مسلمان سازنده اش که یک شیعه مقیم انگلیس به نام معصومه ویرجی است، توان ایجاد فضایی از سینمای مطلوب در زمینه موعود را نیافته است.
موعود، منظری از جاودانگی برای آدمی می سازد و هدف گذار چگونه زیستن برای مسلمان شیعی است. البته بحث انتظار نه تنها نزد ما بلکه در اکثر ادیان و فرقه ها به عنوان بهانه ای برای مفهوم زیستن و چگونه جنگیدن با دشواری ها کدگذاری شده است و در کلیت نشان از امیدواری برای آمدن شخصیتی فرازمینی دارد که نگاهبان آدمی است و البته مناظر و دیدگاه های متناقضی بر آن متصل است، برای نمونه در آیین هندو، این مساله به شکلی جسمانی مدنظر قرار گرفته و آخرین و دهمین تجلی-اوتاره-، سوار بر اسبی سفید و به شکل انسان ظهور خواهد کرد.اما در میان مسلمانان، امام عصر جایگاه والاتری داشته و منجی زمین و محافظ زمان است اما در عرصه فرهنگ و هنر جدا از تلاش های صورت یافته ای که توسط بخش فرهنگی مسجد مقدس جمکران بوده است، تلاش های چندانی درباره به کرسی نشستن فضای فکری معنویت رخ نداده است. خلاء فیلمنامه و فقدان نویسنده مجرب و با دانش از جمله مباحثی است که امکان نظر افروزی به جهان معنای موعود و رسیدن به معنای واقعی انتظار را سلب کرده است و از سویی گرایش های بیگانه پرستی که سینمای ایران نسبت به مباحث نظری داشته است، باعث دور شدن از تمرکز به اجرایی قابل در سینما شده است. این در حالی است که نه تنها در سرزمینی با نظام و نگاهی اسلامی هستیم بلکه عمده سینماگران ما هم دارای ارادت به مساله موعود هستند و پذیرش این مساله موجب افزایش قصورات رخ داده در سینمای ایران می شود.
در نقطه مقابل کاستی های موجود در حوزه سینمای آخرالزمانی، غربی ها به شکلی هدفمند به دنبال پیاده کردن سواره نظام های فکری خود در عرصه سینما هستند و از طریق میدانی گسترده چون هالیوود به دنبال این می باشند که تابلویی منحرفانه از اصل منجی گرایی را نمایان سازند. رجوعی به ساخته های سینمای هالیوود در طی سال های متمادی و به خصوص در عصر اسلام هراسی نمایان گر همین مساله بوده که آن ها موضوع آخرالزمانی را با کمک انواع ابزارهای فنی در جهت تثبیت اندیشه های شیطانی خود به خدمت درآورده اند. انواع فیلم های به ظاهر منجی گرایانه غرب بهانه ای است برای عیان سازی نگاهی که ناجی جهان را آمریکایی دانسته و نجات زمین از شر انواع زامبی ها را تنها توسط غربی ها عنوان می نماید؛ مساله ای که بهانه ای تصویری است برای لشگرکشی های غارتگرانه آمریکایی ها به کشورهای مظلوم به بهانه ایجاد فضایی صلح طلبانه که در عمل نتیجه ای کاملا عکس یافته است.
آن چه از سینمای ایران امید می رود رسیدن به منظری از سینمای متعهدانه ای است که مبتنی بر تفکر مردمان اسلامی ما باشد و از این رو رسیدن به دریچه های مختلفی از مفاهیمی ارزنده چون انتظار، موعود و منجی گرایی باید در سر لیست فعالیت های متولیان فرهنگ و هنر قرار بگیرد.
